Vandaag werd bekend dat Vaclav Havel is overleden. Ik heb Havel een keer ontmoet. Ontmoeting is een groot woord. In 1990 bracht Havel als president van Tsjecho-Slowakije een kort bezoek aan Nederland. Ik slaagde er samen met twee vrienden in om Havel een rolletje vertaalde Loesje-affiches in zijn handen te drukken voor hij in een auto verdween.
In 1990 was ik een van de mensen die voor Loesje afficheteksten bedacht. De muur was net gevallen. Het ijzerengordijn was verdwenen. De omwentelingen in Oost-Europa zorgden voor een soort van euforie. Er zou een nieuw Europa gebouwd worden, dachten wij heel naief. Een Europa waarin menselijkheid, vrijheid en humanisme de boventoon voerde.
Voor ons bij Loesje was Vaclav Havel de personificatie van die idealen. Verschillende afficheteksten uit die tijd waren rechtstreeks geinspireerd door de manier waarop Havel als president zijn ideeen uitdroeg. Na zijn verkiezing tot president verhuisde Havel bijvoorbeeld niet naar het presidentieel paleis in Praag. Tot verbazing van veel Tsjechen bleef Havel gewoon in zijn flatje wonen.
En alleen als het echt niet anders kon droeg Havel een stropdas. Het inspireerde ons tot de Loesje-tekst ‘De vrijheid gaat zelden in stropdas gekleed’.
Toen we in 1990 hoorden dat Havel naar Nederland kwam, lieten we een stuk of zes affiches in het Tsjechisch vertalen. Met de trein reisden we af naar station Naarden-Bussum, omdat Havel ergens in Naarden een afspraak had. Iets met Comenius, als ik het me goed herinner. Natuurlijk had de trein vertraging. Rennend wisten we nog net op tijd bij Havel te komen, voordat die in een auto stapte. We overhandigden de affiches, Havel zei dank je wel en stapte in.
En dat was het dan. We hadden onze ontmoeting met ons idool heel anders voorgesteld.
Maar een maand later kregen we opeens een brief van een Nederlandse toerist die Praag had bezocht. Het appartementje waar Havel stug bleef wonen, was een toeristische trekpleister. In de brief schreef de toerist dat hij op de deur van Havel een Loesje-affiche had zien hangen. Wij geloofden er niets van. Maar de toerist stuurde een foto en verdomd: Met vier plakbandjes had Havel op zijn voordeur de tekst ‘De vrijheid gaat zelden in stropdas gekleed’ opgehangen.
